ΜΑΡΟΚΟ

Al-Maghreb al-Aqsa. «Στο μακρινό τόπο όπου δύει ο ήλιος». Οδοιπορικό στο Μαρόκο. 

Τα ρωμαϊκά ερείπια στη Volubilis, σηματοδοτούν ένα από τα πιο απομακρυσμένα φυλάκια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (2ος-3ος αι. μ.Χ.).

Ντόπια σε παζάρι χωριού, κάπου στην οροσειρά Rif.

Ο δρόμος για τη Meknes ανεβαίνει αρκετά ψηλά, στις πλαγιές του Μέσου Άτλαντα.

Εντυπωσιακές πόρτες από το Dar el-Makhzen, το Βασιλικό Παλάτι στη Fes. Όμορφα διακοσμημένες με πολύχρωμα πλακάκια και γεωμετρικούς σχηματισμούς.

Κάποια στιγμή το ψυγείο λαδιού (από 2CV) που είχαμε προσθέσει, τρύπησε. Ευτυχώς κουβαλούσα το «μανίσιο» σωληνάκι…

Τα «ταμπάκικα» στη Fes, είναι μια επίσκεψη που δεν μπορούσαμε να παραλείψουμε. Μεσαιωνικές συνθήκες δουλειάς, αφόρητη δυσοσμία, άνθρωποι να βουτάν τα δέρματα σε τσιμεντένιες μπανιέρες.

Απίθανα ζωικά υπολείμματα, λίπη, εντόσθια, οξέα και άλατα χρησιμοποιούνται σ’ αυτή την επεξεργασία συντηρώντας μια παράδοση 7.000 ετών,… 

…που παρόλα αυτά δίνει εξαιρετικό αποτέλεσμα, ένα πολύ μαλακό δέρμα.

Ηταν ευχάριστη η παραμονή μας στο Marrakesh. Πρώτος σταθμός η Koutoubia, με το μιναρέ ύψους 70μ. να είναι ορατός από κάθε σημείο της πόλης. Χτισμένο στα τέλη του 12ου αι., το τζαμί αποτελεί ένα από τα καλύτερα διατηρημένα μνημεία του αραβικού κόσμου, παρά το γεγονός ότι τα διακοσμητικά πλακάκια που κάποτε το στόλιζαν έχουν πλέον καταστραφεί.

Η Djemaa el-Fna (η πλατεία των φτωχών) είναι το πιο ζωντανό σημείο του Marrakesh. Οι νερουλάδες (geram) είναι κάποιοι, μόνο, από τους γραφικούς που περιφέρονται…

Τελείως διαφορετική από τις άλλες μεγάλες πόλεις του Βορρά, το Marrakesh καυχιέται πως είναι περισσότερο αφρικάνικο από την κοσμοπολίτικη Casablanca, περισσότερο παραδοσιακό από το «αποστειρωμένο» Rabat, πιο βερβερίνικο από την περήφανη και ψηλομύτα Fes.

Την επόμενη μέρα φύγαμε για το φαράγγι της Todra. Εντυπωσιακές χαράδρες, κατά μήκος της διαδρομής,… 

…προσφέρουν στον μυημένο πολύτιμες πληροφορίες για τις γεωλογικές μεταβολές που συντελέστηκαν χιλιάδες χρόνια πριν.

Σε κάποια στιγμή κατευθυνθήκαμε προς το φαράγγι Dadess, στην άλλη πλευρά του Υψηλού Άτλαντα.

Ο δρόμος άθλιος. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει δρόμος, παρά μόνο σαθρές πλάκες και κοφτερές πέτρες.

Από ένα σημείο και μετά τα πράγματα βελτιώνονται.

Μικρά παιδιά ξεπρόβαλλαν από τις καλύβες των κτηνοτρόφων, σε κάθε μας στάση.

Από το σημείο που αρχίζουν τα λιβάδια και μετά, η άσφαλτος δεν απέχει πολύ ακόμα.

Ύστερα από κάποιο σημείο με εξαιρετική θέα στο φαράγγι Dades, αρχίζουν διαδοχικές, κατηφορικές φουρκέτες που θυμίζουν λίγο από… Trollstigen και Νορβηγία, αλλά με διαφορετικά χρώματα κι άλλη θερμοκρασία.

Οδηγούμε μέσα στο στενό φαράγγι, όπου το νερό κυλάει κάτω απ’ το δρόμο και πέτρινοι τοίχοι ύψους 300μ. ορθώνονται δίπλα μας.

Όπου το νερό συναντά ελάχιστο χώμα ξεπροβάλει και μια όαση, όπου εκτός από φοινικόδεντρα, βρίσκουμε ζαρζαβάτια και καλαμπόκι να καλλιεργούνται με τάξη από τους ντόπιους,…

…ενώ κάθε τόσο ο δρόμος περνάει δίπλα από γραφικά βερβερίνικα χωριά.

Χαρακτηριστική παρουσία κατοίκου σε κάποιο από αυτά.

Η kasbah (οχυρωματικές κατασκευές, χαρακτηριστικές της ισλαμικής αρχιτεκτονικής) Ait-Benhaddou, είναι η καλύτερα διατηρημένη από όλες στην περιοχή του Άτλαντα.

Γνωρίζοντας πως πολλές σκηνές για πάνω από 20 ταινίες γυρίστηκαν εκεί (μεταξύ των οποίων «ο Λώρενς της Αραβίας» και ο «Ιησούς από τη Ναζαρέτ»), περιμέναμε κάτι το ξεχωριστό και δεν απογοητευτήκαμε.

Τις μεσημεριανές ώρες ο ίσκιος είναι πολύτιμος. Εδώ παρέα με ντόπιους.

Το απόγευμα φτάσαμε στην Ouarzazate. Αν υπάρχει κάτι που αξίζει να επισκεφτεί κανείς, είναι η πολύ καλά αναπαλαιωμένη (από την Unesco) kasbah Taourirt του 1930.

Τα δωμάτια του κάθε ορόφου με τα καγκελωτά παράθυρα και τα πολύχρωμα ταβάνια,… 

…αν και άδεια σήμερα, δίνουν μια εικόνα για τον τρόπο ζωής της δυναστείας των Αγλαβιτών ογδόντα χρόνια πριν.

Πρωινή στάση σε μπακάλικο. Ίσα που φαίνεται ο μικρός, μπροστά στο ψυγείο.

Είχε έρθει η ώρα να αρχίσουμε να προσεγγίζουμε την έρημο…

…περνώντας το Erfoud και το Rissani και κατευθυνόμενοι προς στα σύνορα με την Αλγερία.

Οι αμμόλοφοι Chebbi, κοντά στη Merzouga, είναι το highlight της περιοχής και, πραγματικά, ένα αρκετά εντυπωσιακό θέαμα.

Τα μικρά παιδιά στο χωριό Taouz, παίζουν... 

...ή προσέχουν τις καμήλες της οικογένειας.

Τα μεγάλα (παιδιά), φρόντισαν να «κολλήσουν», για μια φορά ακόμα, στην άμμο…

Κάπου μέσα στην κοιλάδα Ziz, βρίσκεται η περιοχή με τις χίλιες kasbah και τα πολλά ksour.

Από τους πρώτους τύπους βερβερίνικης αρχιτεκτονικής, το ksar αποτελεί ένα οχυρωμένο με ψηλά, πλίνθινα, τείχη χωριό, αν και στα αραβικά η λέξη σημαίνει παλάτι ή κάστρο. Περιλαμβάνει αμυντικούς πύργους στις γωνίες, σκεπαστή αυλή στη μέση, σοκάκια, σιταποθήκες, τζαμί, πηγάδι και μια κεντρική είσοδο.

Δοκιμάσαμε να περιδιαβούμε στα δροσερά στενάκια ενός από αυτά, που ενώ φαίνονται «στοιχειωμένα» από μακριά, όταν μπεις μέσα ένα σωρό κεφάλια ξεπροβάλουν από παντού, αν και ιδιαίτερα οι γυναίκες, σπεύδουν γρήγορα να εξαφανιστούν δείχνοντας ελαφρώς ενοχλημένες.

Όσο το χωριό μεγάλωνε, νέα τείχη κολλούσαν στα ήδη υπάρχοντα, χαρακτηριστικό γνώρισμα των οποίων είναι τα γεωμετρικά διακοσμητικά σκαλίσματα πάνω στη νωπή λάσπη. Όντας ιδιαίτερα ευπαθή στα καιρικά φαινόμενα, δεν είναι λίγα τα χωριά που στην κυριολεξία «έλιωσαν» ύστερα από παρατεταμένες βροχοπτώσεις.

Όσο νοτιότερα κατεβαίναμε, τόσο περισσότερο η ζέστη μας κατέβαλε και αυτό φαίνονταν στο τέλος της ημέρας.

Στο Hotel «Sahara» που διανυκτερεύσαμε εκείνο το βράδυ…

…αναγκαστήκαμε να βγάλουμε τα κρεβάτια έξω από τα πλίθινα δωμάτια, για να μπορέσουμε να κοιμηθούμε.

Στο Rissani στρίψαμε προς τα νότια, καμιά 300αριά χιλιόμετρα παρακάτω βρίσκεται η Zagora.

Προηγουμένως διασχίσαμε την εύφορη κοιλάδα του ποταμού Draa με αρκετά ksour εκατέρωθεν του δρόμου.

Δεν μείναμε στη Zagora, φωτογραφήσαμε όμως (κι εμείς) την πινακίδα που κατεύθυνε κάποτε τα καραβάνια στο Timbouktou μετά από ένα μακρύ ταξίδι 52 ημερών στην έρημο. 

Αυτοκόλλητα από προηγούμενο Rally Paris-Dakar, κολλημένα σε μοτοποδήλατο Peugeot 103 SP. Ειδική διαδρομή του αγώνα, περνάει ακριβώς έξω από το χωριό M’Hamid.

Ο χάρτης μας δείχνει τη διαδρομή για Foum Zgouid,…

…πατημένος χωματόδρομος με πλήθος από φοινικόδεντρα, για …δεκάδες χιλιόμετρα !

Στο κέντρο του Foum Zgouid, διανυκτερεύσαμε στο «εξαιρετικό» ξενοδοχείο «BERBER»…

Αποφασίσαμε πως αρκετές μέρες βρισκόμασταν στην ενδοχώρα του Μαρόκο και αποφασίσαμε να κινηθούμε, πλέον, προς τον Ατλαντικό. Η Goulimime είναι ένας χαρακτηριστικός σταθμός της διαδρομής.

Η απρονοησία μας να ανεφοδιαστούμε εκεί που έπρεπε, μας έκανε να χτυπάμε ξένες πόρτες, μεσημεριάτικα…

Τα χρώματα και μόνο του Sidi Ifni, μαρτυρούν ότι βρισκόμαστε στη θάλασσα.

Η παραμονή μας στη χώρα απαιτούσε και μια επίσκεψη στο Rabat. Ο πύργος Le Tour Hassan (44μ. ύψος, 12ος αι.), είναι το κυριότερο αξιοθέατο της πρωτεύουσας.

Διακοσμητικό, αγνώστων λοιπών στοιχείων, δίπλα ακριβώς από το μαυσωλείο του Mohammed V. Ο μεγάλος ηγέτης, τιμάται ως ήρωας στη χώρα, καθώς στα λίγα χρόνια που βρέθηκε στην εξουσία πέτυχε την ανεξαρτησία της από Γάλλους και Ισπανούς, κάπου στα μέσα της δεκαετίας του ’50.

Τελευταίος προορισμός η Casablanca και το εντυπωσιακό τζαμί του Hassan II, που εκτός από το καμάρι των κατοίκων της πόλης… 

…είναι και ένας αγαπημένος προορισμός για την απογευματινή τους βόλτα με φόντο τον Ατλαντικό ωκεανό.

Ο μιναρές του (με 210μ. ύψος) είναι ορατός από πολύ μακριά.

Αλλά και από κοντά, το τρίτο σε μέγεθος θρησκευτικό μνημείο του κόσμου, είναι άκρως εντυπωσιακό.

Φτιαγμένο για να τιμήσει τα 60ά γενέθλια του βασιλιά Hassan II, χωράει 25.000 πιστούς μέσα του και πάνω από 80.000 στο προαύλιο. Εργάστηκαν για τη διακόσμησή του 10.000 μαροκινοί τεχνίτες και κόστισε περί τα 600 εκ. $ που, όπως λέγεται, προέρχονται από δωρεές πολιτών.

Η εικόνα αυτή σηματοδοτούσε το τέλος της παραμονής μας στο Μαρόκο και το πέρασμά μας στην Ευρωπαϊκή ήπειρο, την επόμενη κιόλας μέρα…